Bài giảng Quy phạm trang bị điện - Chương IV.4: Mạch điện nhị thứ

le riêng, đèn hoặc dùng thiết bị để kiểm tra đứt mạch sau mỗi 
lần hoạt động của thiết bị đóng cắt do điều khiển từ xa. 
Đối với phần tử ít quan trọng, việc kiểm tra mạch nguồn dòng điện đóng cắt của 
thiết bị bảo vệ cho phần tử đó có thể thực hiện bằng cách truyền tín hiệu vị trí 
cắt của áptômát trong mạch dòng điện đóng cắt đã cắt. 
Kiểm tra đứt mạch sau mỗi lần hoạt động của thiết bị đóng cắt phải thực hiện khi 
trong mạch đó có các tiếp điểm phụ. Khi đó kiểm tra đứt mạch của mạch cắt 
phải thực hiện đối với tất cả các trường hợp; còn kiểm tra đứt mạch của mạch 
đóng chỉ thực hiện ở máy cắt cho phần tử quan trọng, ở dao tạo ngắn mạch và ở 
các thiết bị bị đóng do tác động của tự động đóng nguồn dự phòng hoặc đóng 
bằng điều khiển từ xa. 
IV.4.21. Trong các trang bị điện, thông thường phải có hệ thống tự động báo tín hiệu khi 
hệ thống hoạt động không bình thường và/hoặc xuất hiện hư hỏng. 
Phải kiểm tra định kỳ hoạt động đúng của các tín hiệu này bằng cách thử. 
Ở trang bị điện không có người trực thường xuyên thì các tín hiệu này được đưa 
về địa điểm có người trực. 
Phần IV: Bảo vệ và tự động 
Quy phạm trang bị điện Trang 101 
IV.4.22. Phải có bảo vệ mạch dòng điện đóng cắt, phòng ngừa khả năng chúng gây ra làm 
việc sai cho các thiết bị khác do quá điện áp khi đóng các cuộn điện từ hoặc 
đóng điện các khí cụ khác hoặc xảy ra ngắn mạch chạm đất. 
IV.4.23. Nối đất trong mạch nhị thứ của máy biến dòng nên thực hiện tại một điểm gần 
máy biến dòng trên dãy hàng kẹp hoặc trên các cực của máy biến dòng. 
Đối với hệ thống bảo vệ khi một số máy biến dòng kết nối với nhau thì chỉ nối 
đất ở một điểm; trường hợp này cho phép nối đất qua bảo vệ kiểu đánh thủng có 
điện áp phóng điện không quá 1kV với điện trở 100Ω mắc phân mạch để giải 
phóng điện tích tĩnh điện. 
Cuộn thứ cấp của máy biến dòng trung gian cách ly cho phép không nối đất. 
IV.4.24. Cuộn thứ cấp của máy biến điện áp phải nối đất ở điểm trung tính hoặc ở một 
trong các đầu ra của cuộn dây có yêu cầu nối đất. 
Phải thực hiện nối đất cuộn dây thứ cấp của máy biến điện áp ở điểm gần máy 
biến điện áp, trên hàng kẹp hoặc trên cực của máy biến điện áp. 
Cho phép nối chung mạch nhị thứ được nối đất của một vài máy biến điện áp 
trong cùng một trang bị phân phối vào một thanh nối đất chung. Nếu thanh nối 
đất này có liên hệ với các trang bị phân phối khác và nằm ở gian khác nhau (ví 
dụ các tủ bảng rơle của các trang bị phân phối có cấp điện áp khác nhau) thì 
thông thường các thanh đó không cần nối với nhau. 
Đối với máy biến điện áp làm nguồn cấp điện thao tác xoay chiều, nếu không 
yêu cầu có nối đất làm việc ở một trong các cực của mạch điện thao tác thì 
việc nối đất bảo vệ cuộn dây thứ cấp máy biến điện áp phải nối qua bảo vệ 
kiểu đánh thủng. 
IV.4.25. Máy biến điện áp phải được bảo vệ chống ngắn mạch ở mạch nhị thứ bằng áptômát. 
Áptômát được đặt ở tất cả các dây dẫn không nối đất và đặt ở sau hàng kẹp, trừ 
mạch thứ tự không (tam giác hở) của máy biến điện áp trong lưới có dòng điện 
chạm đất lớn. 
Đối với các mạch điện áp không rẽ nhánh cho phép không đặt áptômát. 
Phần IV: Bảo vệ và tự động 
Quy phạm trang bị điện Trang 102 
Trong mạch nhị thứ của máy biến điện áp phải có khả năng trông thấy được chỗ 
cắt (cầu dao, chỗ nối kiểu cắm v.v.). 
Không cho phép đặt thiết bị có khả năng làm đứt mạch dây dẫn giữa máy biến 
điện áp và chỗ nối đất của mạch nhị thứ. 
IV.4.26. Trên máy biến điện áp đặt ở lưới điện có dòng điện chạm đất nhỏ, không có bù 
dòng điện điện dung (ví dụ lưới điện từ khối máy phát - máy biến áp, lưới điện 
tự dùng của nhà máy điện và trạm điện) khi cần thiết phải đặt bảo vệ chống quá 
điện áp khi điểm trung tính tự di chuyển. Có thể thực hiện bảo vệ bằng cách mắc 
một điện trở thuần vào mạch tam giác hở 
IV.4.27. Mạch nhị thứ của máy biến điện áp đường dây từ 220kV trở lên phải có dự 
phòng từ máy biến điện áp khác. 
Cho phép thực hiện dự phòng lẫn nhau giữa các máy biến điện áp đường dây 
nếu công suất của chúng đủ cho phụ tải của mạch nhị thứ. 
IV.4.28. Máy biến điện áp phải có kiểm tra đứt mạch điện áp. 
Máy biến điện áp cấp điện cho bảo vệ rơle phải được trang bị những thiết bị nêu 
trong Điều IV.2.8. 
Không kể có hay không có các thiết bị nêu trên, mạch điện áp phải có những tín 
hiệu sau: 
 Khi cắt áptômát - căn cứ vào tiếp điểm phụ của chúng. 
 Khi rơle lặp lại của dao cách ly thanh cái không làm việc - căn cứ vào thiết bị 
kiểm tra đứt mạch điều khiển và mạch rơle lặp lại. 
 Khi hư hỏng cầu chảy đặt ở mạch cuộn cao áp của máy biến điện áp - căn cứ 
vào các thiết bị trung tâm. 
IV.4.29. Ở những nơi chịu tác động va đập và rung động phải có biện pháp chống hư 
hỏng chỗ nối tiếp xúc của dây dẫn, chống rơle tác động sai, cũng như chống mài 
mòn theo thời gian của thiết bị và đồng hồ đo. 
IV.4.30. Trên tủ bảng điện, ở phía mặt vận hành phải ghi rõ chúng thuộc về mạch nào, 
nhiệm vụ của chúng, số thứ tự tủ bảng điện; còn trên các khí cụ đặt trong tủ bảng 
điện phải có nhãn mác phù hợp với sơ đồ. 
Phần IV: Bảo vệ và tự động 
Quy phạm trang bị điện Trang 103 
Phụ lục 
Ký hiệu các chức năng bảo vệ và tự động 
(Chi tiết tham khảo tiêu chuẩn IEC 617; IEEE C37.2-1991; IEEE C37.2-1979) 
Theo tiêu chuẩn quốc tế hiện hành, các chức năng bảo vệ và tự động được ký hiệu bằng 
các mã số và chữ theo danh mục dưới đây: 
1: Phần tử chỉ huy khởi động 
2: Rơle trung gian (chỉ huy đóng hoặc khởi động) có trễ thời gian 
3: Rơle liên động hoặc kiểm tra 
4: Côngtắctơ chính 
5: Thiết bị làm ngưng hoạt động 
6: Máy cắt khởi động 
7: Rơle tăng tỷ lệ 
8: Thiết bị cách ly nguồn điều khiển 
9: Thiết bị phục hồi 
10: Đóng cắt phối hợp thiết bị 
11: Thiết bị đa chức năng 
12: Thiết bị chống vượt tốc 
13: Thiết bị tác động theo tốc độ đồng bộ 
14: Chức năng giảm tốc độ 
15: Thiết bị bám tốc độ hoặc tần số phù hợp với thiết bị song hành 
16: Dự phòng cho tương lai hiện chưa sử dụng 
17: Khóa đóng cắt mạch shunt hoặc phóng điện 
18: Thiết bị gia tốc hoặc giảm tốc độ đóng 
19: Côngtắctơ khởi động thiết bị có quá độ (thiết bị khởi động qua nhiều mức tăng dần) 
20: Van vận hành bằng điện 
21. Rơle khoảng cách 
22: Mắy cắt tác động điều khiển cân bằng 
23: Thiết bị điều khiển nhiệt độ 
Phần IV: Bảo vệ và tự động 
Quy phạm trang bị điện Trang 104 
24: Rơle tỷ số V/Hz (điện áp/tần số), chức năng quá kích thích 
25: Chức năng kiểm tra đồng bộ 
26: Chức năng bảo vệ 
27: Chức năng bảo vệ kém áp 
28: Bộ giám sát ngọn lửa (với tuabin khí hoặc nồi hơi) 
29: Côngtắctơ tạo cách ly 
30: Rơle tín hiệu (không tự giải trừ được) 
31: Bộ kích mở cách ly (kích mở thyristor) 
32: Chức năng định hướng công suất 
33: Khoá vị trí 
34: Thiết bị đặt lịch trình làm việc 
35: Cổ góp chổi than hoặc vành xuyến trượt có chổi than 
36: Rơle phân cực 
37: Chức năng bảo vệ kém áp hoặc kém công suất 
38: Chức năng đo nhiệt độ vòng bi hoặc gối trục 
39: Chức năng đo độ rung 
40: Chức năng bảo vệ chống mất kích từ 
41: Máy cắt dập từ 
42: Máy cắt khởi động máy hoặc thiết bị 
43: Thiết bị chuyển đổi hoặc chọn mạch điều khiển bằng tay 
44: Rơle khởi động khối chức năng kế tiếp vào thay thế 
45: Rơle giám sát tình trạng không khí (khói, lửa, chất nổ v.v.) 
46: Rơle dòng điện thứ tự nghịch hoặc bộ lọc dòng điện thứ tự thuận 
47: Rơle điện áp thứ tự nghịch hoặc bộ lọc điện áp thứ tự thuận 
48: Rơle bảo vệ duy trì trình tự 
49: Rơle nhiệt (bảo vệ quá nhiệt) 
50: Bảo vệ quá dòng cắt nhanh 
50N: Bảo vệ quá dòng cắt nhanh chạm đất 
51: Bảo vệ quá dòng (xoay chiều) có thời gian 
Phần IV: Bảo vệ và tự động 
Quy phạm trang bị điện Trang 105 
51N: Bảo vệ quá dòng chạm đất có thời gian duy trì 
52: Máy cắt dòng điện xoay chiều 
53: Rơle cưỡng bức kích thích điện trường cho máy điện một chiều 
54: Thiết bị chuyển số cơ khí được điều khiển bằng điện 
55: Rơle hệ số công suất 
56: Rơle điều khiển áp dụng điện trường kích thích cho động cơ xoay chiều 
57: Thiết bị nối đất hoặc làm ngắn mạch 
58: Rơle ngăn chặn hư hỏng chỉnh lưu 
59: Rơle quá điện áp 
60: Rơle cân bằng điện áp hoặc dòng điện 
61: Cảm biến hoặc khóa đóng cắt theo mật độ khí 
62: Rơle duy trì thời gian đóng hoặc mở tiếp điểm 
63: Rơle áp lực (Buchholz) 
64: Rơle phát hiện chạm đất 
64R: Bảo vệ chống chạm đất cho cuộn rôto 
64G: Bảo vệ chống chạm đất cho cuộn stato 
65: Bộ điều tốc 
66: Chức năng đếm số lần khởi động trong một giờ 
67: Rơle bảo vệ quá dòng có hướng 
67N: Rơle bảo vệ quá dòng chạm đất có hướng 
68: Rơle khoá 
69: Thiết bị cho phép điều khiển 
70: Biến trở 
71: Rơle mức dầu 
72: Máy cắt điện một chiều 
73: Tiếp điểm có trở chịu dòng tải 
74: Rơle cảnh báo (rơle tín hiệu) 
75: Cơ cấu thay đổi vị trí 
76: Rơle bảo vệ quá dòng một chiều 
77: Thiết bị đo xa 
78: Rơle bảo vệ góc lệch pha 
Phần IV: Bảo vệ và tự động 
Quy phạm trang bị điện Trang 106 
79: Rơle tự đóng lại (điện xoay chiều) 
80: Thiết bị chuyển đổi theo trào lưu chạy qua 
81: Rơle tần số 
82: Rơle đóng lặp lại theo mức mang tải mạch điện một chiều 
83: Rơle chuyển đổi hoặc chọn điều khiển tự động 
84: Bộ điều áp máy biến áp (OLTC) 
85: Rơle nhận thông tin phối hợp tác động từ bảo vệ đầu đối diện 
86: Rơle khoá đầu ra 
87: Bảo vệ so lệch 
87B: Rơle bảo vệ so lệch thanh cái 
87G: Rơle bảo vệ so lệch máy phát 
87L: Rơle bảo vệ so lệch đường dây 
87M: Rơle bảo vệ so lệch động cơ 
87T: Rơle bảo vệ so lệch máy biến áp 
87TG: Rơle bảo vệ so lệch hạn chế máy biến áp chạm đất (chỉ giới hạn cho cuộn dây đấu 
sao có nối đất) 
88: Động cơ phụ hoặc máy phát động cơ 
89: Khóa đóng cắt mạch 
90: Rơle điều chỉnh (điện áp, dòng điện, công suất, tốc độ, tần số, nhiệt độ) 
91: Rơle điện áp có hướng 
92: Rơle điện áp và công suất có hướng 
93: Các chức năng tiếp điểm thay đổi kích thích 
94: Rơle cắt đầu ra 
95: Chức năng đồng bộ (cho động cơ đồng bộ có tải nhỏ và quán tính nhỏ) bằng hiệu ứng 
mômen từ trở 
96: Chức năng tự động đổi tải cơ học 
 Ví dụ: F21 
 Bảo vệ khoảng cách 
 Chức năng (Function)