Bài giảng Kế toán ngân hàng - Chương thứ ba: Kế toán nghiệp vụ ngân quỹ

i đơn vị hạch toán 
báo sổ, tiền mặt ngoại tệ đang vận chuyển, quy trình kế toán giống với tiền mặt 
bằng đồng Việt Nam tại đơn vị.
Đối với tiền mặt bằng ngoại tệ gửi đi tiêu thụ qui trình kế toán gồm 2 bước
Bước 1: Khi gửi ngoại tệ đi nhờ tiêu thụ sau khi làm thủ tục xuất quĩ nghiệp 
vụ, kế toán định khoản như sau
Nợ TK 1033 Ngoại tệ gửi đi nhờ tiêu thụ
Có TK 1031 Tiền mặt bằng ngoại tệ
Bước 2: Khi nhận được giấy báo của ngân hàng nhận tiêu thụ hộ kế toán định 
khoản như sau:
Nợ TK 1011 Tiền mặt bằng đồng Việt Nam
Nợ TK 4211 Tiền gửi không kỳ hạn của khách hàng
Nợ TK Thích hợp (Liên hàng, TK tiền gửi tại NHNN,TTBT)
Có TK 1033 Ngoại tệ gửi đi nhờ tiêu thụ
3.4. Kế toán kim loại quí đá quí
Nguyên tắc hạch toán kim loại quí, đá quí
Đối với TCTD có nhiều giao dịch vàng và có khả năng ứng dụng công nghệ 
tin học có thể hạch toán chi tiết theo dõi vàng bằng hiện vật (theo đơn vị là chỉ 
vàng 99,99%) và giá trị. Khi hạch toán tổng hợp phải quy đối giá trị hiện vật sang 
đồng Việt Nam (đánh giá lại giá trị vàng) theo giá vàng thực tế mua vào tại thời 
điểm lập báo cáo. Và đối với nghiệp vụ mua bán vàng có thể sử dụng thông qua 
hai tài khoản 4711 và 4712 để hạch toán tương tự như hạch toán mua bán ngoại tê 
(coi vàng như một loại ngoại tệ)
1. TCTD phải phân biệt vàng tiền tệ và vàng phi tiền tệ.
- Vàng tiền tệ (thuộc khoản mục tiền tệ) là ngoại hối theo quy định tại tiết d, 
khoản 1, Điều 4 Pháp lệnh Ngoại hối số 28/2005/PL-UBTVQH11 ngày 
13/12/2005, hoặc vàng tiêu chuẩn quốc tế (là vàng khối, vàng thỏi, vàng miếng, 
vàng lá có dấu kiểm định chất lượng và trọng lượng, có mác hiệu của nhà sản 
xuất vàng quốc tế hoặc của nhà sản xuất vàng trong nước được quốc tế công 
nhận). 
Vàng tiền tệ được coi như một loại ngoại tệ và là tài sản dự trữ thanh toán 
quốc tế.
- Vàng phi tiền tệ (thuộc khoản mục phi tiền tệ) là vàng được mua với mục 
đích gia công, chế tác làm đồ trang sức. Vàng phi tiền tệ được coi như một loại vật 
tư, hàng hoá thông thường.
2. Kế toán chi tiết, kế toán tổng hợp đối với tài khoản vàng tiền tệ tương tự 
như kế toán tài khoản ngoại tệ. Nghiệp vụ mua bán và phái sinh vàng tiền tệ, kế 
toán sử dụng các tài khoản mua bán và phái sinh ngoại tệ để hạch toán (coi vàng 
như một loại ngoại tệ).
3. Kế toán đối với tài khoản vàng phi tiền tệ theo giá gốc, cụ thể:
- Giá trị vàng phi tiền tệ khi nhập kho, xuất kho đều tính theo giá mua thực 
tế. Trường hợp vàng phi tiền tệ nhập kho có nhiều giá mua khác nhau thì khi xuất 
kho, giá trị vàng phi tiền tệ xuất kho được hạch toán theo giá mua bình quân của 
số vàng phi tiền tệ tồn kho.
- Đối với các TCTD có điều kiện tổ chức hạch toán theo dõi và bảo quản số 
vàng phi tiền tệ tồn kho theo giá mua khác nhau, kế toán có thể áp dụng phương 
pháp hạch toán giá trị vàng phi tiền tệ xuất kho theo đúng giá mua thực tế của số 
vàng phi tiền tệ đó.
- Hoạt động tiêu thụ vàng phi tiền tệ sử dụng Tài khoản 478 - Tiêu thụ vàng 
bạc, đá quý.
4. Trong kế toán chi tiết về vàng, các TCTD hạch toán cả giá trị và khối 
lượng hiện vật nhập, xuất, tồn kho. Khi lên Báo cáo kế toán, giá trị vàng được quy 
đổi ra đồng Việt Nam theo tỷ giá quy định.
Tài khoản 105 - Kim loại quý, đá quý có các Tài khoản cấp 3 sau:
1051 - Vàng tại đơn vị
1052 - Vàng tại đơn vị hạch toán báo sổ
1053 - Vàng đang mang đi gia công, chế tác
1054 - Kim loại quý, đá quý đang vận chuyển
1058 - Kim loại quý, đá quý khác. 
Nội dung và kết cấu của các tài khoản
Tài khoản 1051 - Vàng tại đơn vị
Tài khoản này dùng để hạch toán giá trị vàng của TCTD.
Bên Nợ ghi: - Giá trị vàng nhập kho
Bên Có ghi: - Giá trị vàng xuất kho
Số dư Nợ: - Phản ánh giá trị vàng tồn kho tại đơn vị
Hạch toán chi tiết:
- Mở tài khoản chi tiết theo vàng tiền tệ và vàng phi tiền tệ 
Tài khoản 1052 - Vàng tại đơn vị hạch toán báo sổ
Tài khoản này dùng để theo dõi giá trị vàng tại quỹ của các đơn vị hạch toán 
báo sổ (không lập bảng cân đối kế toán riêng).
Bên Nợ ghi: - Giá trị vàng tiếp quỹ cho các đơn vị hạch toán báo sổ.
- Giá trị vàng đơn vị hạch toán báo sổ thu vào.
Bên Có ghi: - Giá trị vàng đơn vị hạch toán báo sổ chuyển về cho đơn vị 
chủ quản.
- Giá trị vàng đơn vị hạch toán báo sổ chi ra.
Số dư Nợ: - Giá trị vàng hiện đang còn tồn quỹ tại đơn vị hạch toán báo sổ
Hạch toán chi tiết: Mở tài khoản chi tiết theo từng đơn vị hạch toán báo sổ
Tài khoản 1053 - Vàng đang mang đi gia công, chế tác
Tài khoản này dùng để theo dõi giá trị vàng xuất kho mang đi gia công chế 
tác của TCTD.
Bên Nợ ghi: - Giá trị vàng xuất kho mang đi gia công chế tác
Bên Có ghi: - Giá trị vàng mang đi gia công chế tác đã nhập lại kho.
Số dư Nợ: - Phản ánh giá trị vàng đang mang đi gia công, chế tác
Hạch toán chi tiết: Mở 01 tài khoản chi tiết.
Tài khoản 1054 - Kim loại quý, đá quý đang vận chuyển
Tài khoản này dùng để hạch toán giá trị kim loại quý, đá quý xuất quỹ đơn vị 
chuyển cho các đơn vị khác đang trên đường vận chuyển. Trường hợp giao nhận 
trực tiếp không hạch toán vào tài khoản này.
Bên Nợ ghi: - Giá trị kim loại quý, đá quý xuất quỹ chuyển đến các đơn vị 
nhận
Bên Có ghi: - Giá trị kim loại quý, đá quý đã chuyển đến cho đơn vị nhận 
(căn cứ vào Biên bản giao nhận hoặc giấy báo để hạch toán).
Số dư Nợ: Giá trị kim loại quý, đá quý chuyển cho các đơn vị đang vận 
chuyển.
Hạch toán chi tiết: Mở tài khoản chi tiết theo từng đơn vị nhận kim loại 
quý, đá quý chuyển đến
Tài khoản 1058 - Kim loại quý, đá quý khác
Tài khoản này dùng để hạch toán giá trị kim loại quý, đá quý của TCTD.
Nội dung hạch toán trên tài khoản này tương tự như nội dung hạch toán trên 
Tài khoản 1051 – Vàng, đá quí tại đơn vị.
Hạch toán chi tiết: 
- Mở tài khoản chi tiết theo từng loại kim loại quý, đá quý.”
Qui trình kế toán một số nghiệp vụ chính
- Khi ngân hàng xuất tiền mặt mua vàng bạc, đá quí
Nợ TK 1051 Vàng, đá quí tại đơn vị
Có TK 1011, 1031
- Khi chuyển vàng cho đơn vị hạch toán báo sổ
Nợ TK 1052 Vàng, đá quí tại đơn vị hạch toán báo sổ
Có TK 1051 Vàng, đá quí tại đơn vị
- Khi chuyển vàng đi ghi công chế tác
Nợ TK 1053 Vàng đang mang đi gia công, chế tác
Có TK 1051 Vàng, đá quí tại đơn vị
- Khi gửi vàng vào các TCTD khác trong nước hoặc nước ngoài
Nợ TK 135 Vàng gửi tại các TCTD khác trong nước
Nợ TK 136 Vàng gửi tại các TCTD ở nước ngoài
Có TK 1051 Vàng, đá quí tại đơn vị
3.5. Kế toán tiền gửi tại Ngân hàng Nhà nước 
Nguyên tắc kế toán tiền gửi tại Ngân hàng Nhà nước: 
Căn cứ để hạch toán vào tài khoản này là các giấy báo Có, báo Nợ hoặc 
Bảng sao kê của Ngân hàng Nhà nước kèm theo các chứng từ gốc (Ủy nhiệm chi, 
Ủy nhiệm thu, Séc...)
Khi nhận được chứng từ của Ngân hàng Nhà nước gửi đến kế toán phải đối 
chiếu với chứng từ gốc kèm theo. Nếu có sự chênh lệch giữa số liệu trên sổ kế 
toán của đơn vị, số liệu trên chứng từ gốc với số liệu trên chứng từ của Ngân hàng 
Nhà nước thì phải thông báo cho Ngân hàng Nhà nước để cùng đối chiếu, xác 
minh, xử lý kịp thời. Nếu đền cuối tháng vẫn chưa xác định rỏ nguyên nhân chênh 
lệch, thì kế toán ghi sổ theo số liệu trong giấy báo hay bảng kê của Ngân hàng 
Nhà nước. Số chênh lệch ghi vào bên Nợ của TK 359 - Các khoản phải thu (Nếu 
số liệu kế toán lớn hơn số liệu của Ngân hàng Nhà nước) hoặc ghi vào bên Có tài 
khoản 4599 - Các khoản chờ thanh toán khác (Nếu số liệu kế toán nhỏ hơn số liệu 
của Ngân hàng Nhà nước). Sang tháng sau phải tiếp tục kiểm tra, đối chiếu tìm 
nguyên nhân chênh lệch để điều chỉnh lại số liệu đã ghi sổ.
Nội dung và kết cấu tài khoản 1111 và 1121 Tiền gửi phong tỏa bằng VND và 
ngoại tệ 
Bên Nợ: Số tiền gửi vào tài khoản phong tỏa
Bên Có: Số tiền được chuyển sang tài khoản thích hợp để hoạt động
Số dư Nợ: Số tiền đang gửi ở tài khoản phong tỏa tại Ngân hàng Nhà nước
Nội dung và kết cầu của tài khoản 1113, 1123 - Tiền gửi thanh toán bằng 
VND và ngoại tệ, tài khoản 1116 và 1126 Tiền ký quỹ bảo lãnh bằng VND và 
ngoại tệ
Bên Nợ: Số tiền gửi vào tài khoản Ngân hàng Nhà nước để thanh toán 
hoặc ký quỹ bảo lãnh
Bên Có: Số tiền đã rút ra để sử dụng
Số dư Nợ: Số tiền đang gửi ở tài khoản tại Ngân hàng Nhà nước
Qui trình hạch toán
1. Khi gửi tiền vào tài khoản tiền gửi tại Ngân hàng Nhà nước 
Nợ TK 1111, 1121, 1113, 1123, 1116,1126
Có TK 1011, 1031
2. Khi rút tiền từ TK tiền gửi tại Ngân hàng Nhà nước 
Nợ TK 1011, 1031...
Có TK 1111, 1121, 1113, 1123, 1116,1126
3. Thanh toán qua tài khoản tiền gửi tại ngân hàng nhà nước
Nợ TK thích hợp ( Nợ TK 321, 3221, 3222)
Có TK 1113, 1123
Bài tập: Xác định các nghiệp vụ kinh tế tài chính trên vào các tài khoản liên quan
1. Ngày 10 tháng 4 năm N khách hàng A nộp 50 triệu đồng vào tài khoản tiền gửi 
không kỳ hạn của khách hàng
2. Ngày 11 thàng 4 năm N khách hàng B rút 30 triệu đồng từ tiền gửi không kỳ 
hạn của khách hàng để chi lương tại đơn vị
3. Ngày 11 tháng 4 năm N khách hàng C nộp 1000 USD vào tài khoản tiền gửi 
không kỳ hạn của khách hàng 
4. Ngày 12 tháng 4 năm N ngân hàng chuyển tiền cho máy ATM là 100 triệu 
đồng
5. Ngày 13 tháng 4 năm N ngân hàng nhận thông tin KH A rút 5 triệu đồng, KH 
C 6 triệu đồng, KH D rút 10 triệu đồng từ máy ATM
6. Ngày 13 tháng 4 năm N Khách hàng M vay ngắn hạn 20 triệu đồng bằng tiền 
mặt
7. Ngày 14 tháng 4 năm N Khách hàng L trả tiền vay dài hạn là 50 triệu đồng tiền 
gốc và 10 triệu đồng tiền lãi
8. Ngày 14 tháng 4 năm N Khách E gửi tiền tiết kiệm là 15.0000 USD thời hạn 6 
tháng lãi suất 5%/năm
9. Ngày 15 tháng 4 năm N Khách hàng F rút tiền gửi tiết kiệm là 50 triệu tiền gốc 
và 12 triệu lãi, thời hạn đã gửi là 2 năm bằng tiền mặt.
Tóm tắt: Kế toán nghiệp vụ ngân quỹ trong ngân hàng là một công việc tiếp cận 
hàng ngày của các kế toán viên bao gồm kế toán tiền mặt tại quỹ bằng VND, 
ngoại tệ và vàng bạc đá quí, tiền mặt tại đơn vị hạch toán báo sổ và máy ATM, 
tiền gửi tại ngân hàng nhà nước. Các tài khoản để theo dõi phần này là những tài 
khoản phản ánh tài sản vì vậy nó luôn luôn có số dư bên nợ. Nghiệp vụ chủ yếu có 
hai loại cơ bản là làm tăng và giảm lượng tiền đang theo dõi.