Bài giảng Hệ điều hành - Chương 7: Bộ nhớ ảo

HỆ ĐIỀU HÀHH Bộ nhớ ảo -9.*- Ý tưởng Hai đặc trưng quan trọng của kiến trúc phân đoạn và phân trang: Mọi sự truy xuất vùng nhớ của một tiến trình đều được chuyển đổi địa chỉ lúc thi hành (run-time)  có thể swap-in, swap-out. Một tiến trình được phân ra thành một số phần (trang hoặc đoạn) và không nhất thiết phải nằm liên tục nhau Nếu hai tính chất trên được bảo đảm thì không nhất thiết tất cả các trang hoặc phân đoạn phải nằm trong bộ nhớ chính lúc thi hành. Ưu điểm: Có nhiều tiến trình trong bộ nhớ hơn -> giải thuật lập lịch sẽ tối ưu hơn -> nâng cao mức độ đa chương Một tiến trình có thể lớn hơn kích thước của bộ nhớ chính -9.*- Nguyên lý cục bộ Các thao tác truy cập vùng nhớ có khuynh hướng cụm lại (cluster). Sau một khoảng thời gian đủ dài, cụm này có thể sẽ thay đổi, nhưng trong một khoảng thời gian ngắn, bộ xử lý chủ yếu chỉ làm việc trên một số cụm nhất định -9.*- Nguyên lý cục bộ Các câu lệnh cơ bản chủ yếu là tuần tự (thi hành từ trên xuống dưới). Câu lệnh không tuần tự là câu lệnh rẽ nhánh (câu lệnh điều kiện) thường chiếm tỉ lệ khá ít. Trong một khoảng thời gian ngắn, các chỉ thị thông thường nằm trong một số hàm, thủ tục nhất định. Hầu hết các câu lệnh lặp chứa một số ít các chỉ thị và lặp lại nhiều lần. Do đó trong suốt thời gian lặp, việc tính toán hầu như chỉ diễn ra trong một vùng nhỏ liên tục của chương trình. Khi truy cập vào một cấu trúc dữ liệu trước đó, thông thường các câu lệnh đặt liền nhau sẽ truy cập đến các thành phần khác nhau của cùng một cấu trúc dữ liệu -9.*- Các vấn đề liên quan đến bộ nhớ ảo Cần có sự hỗ trợ phần cứng về kiến trúc phân trang và phân đoạn Cần có thuật toán hiệu quả để quản lý việc chuyển đổi các trang, phân đoạn từ bộ nhớ chính vào bộ nhớ phụ và ngược lại Nguyên lý cục bộ Đĩa cứng hoạt động theo khối Dự đoán được các trang và phân đoạn dựa vào lịch sử truy xuất vùng nhớ trước đó. -9.*- Các vấn đề liên quan đến bộ nhớ ảo Các chính sách cần xét: Chính sách nạp (fetch policy): khi nào thì một trang được nạp vào bộ nhớ? Chính sách đặt (placement policy): trang hoặc phân đoạn sẽ được đặt ở đâu trong bộ nhớ chính? Chính sách thay thế (replacement policy): chọn trang nào đưa ra khỏi bộ nhớ phụ khi cần nạp một trang mới vào bộ nhớ chính? -9.*- Kỹ thuật phân trang theo yêu cầu Phân trang theo yêu cầu = Phân trang + swapping Tiến trình là một tập các trang thường trú trên bộ nhớ phụ. Một trang chỉ được nạp vào bộ nhớ chính khi có yêu cầu. Khi có yêu cầu về một trang nào đó, cần có cơ chế cho biết trang đó đang ở trên đó hoặc ở trong bộ nhớ Sử dụng bit valid/invalid Valid: có trong bộ nhớ chính Invalid: trang không hợp lệ hoặc trang đang nằm trong bộ nhớ phụ -9.*- Thay thế trang Là cơ chế thay thế một trang đang nằm trong bộ nhớ nhưng chưa cần sử dụng bằng một trang đang nằm trong đĩa (không gian swapping) đang được yêu cầu. Hai thao tác: Chuyển trang từ bộ nhớ chính ra bộ nhớ phụ Mang trang từ bộ nhớ phụ vào vào nhớ chính Giảm số lần thao tác bằng bit cập nhập (dirty bit) Bit cập nhật = 1: nội dung trang đã bị thay đổi -> cần lưu lại trên đĩa Bit cập nhật = 0: nội dung trang không bị thay đổi -> không cần lưu lại trên đĩa -9.*- Thuật toán thay thế trang Ý tưởng chính: Chọn trang nạn nhân là trang mà sau khi thay thế sẽ gây ra ít lỗi trang nhất. Các thuật toán: FIFO Tối ưu LRU Xấp xỉ LRU -9.*- FIFO Ý tưởng: Ghi nhận thời điểm một trang được đưa vào bộ nhớ Thay thế trang ở trong bộ nhớ lâu nhất Có thể không cần ghi nhận thời điểm đưa mộ trang vào bộ nhớ. Sử dụng danh sách trang theo kiểu FIFO -> trang thay thế luôn là trang đầu Dễ hiểu, dễ cài đặt, nhưng không lôgic trong trường hợp những trang đầu tiên được nạp vào thường những trang quan trọng, chứa dữ liệu truy xuất thường xuyên -> chuyển nó ra sẽ gây lỗi trang cho những lần truy xuất sau Nghịch lý Belady: số lượng lỗi trang sẽ tăng lên nếu số lượng khung trang tăng lên. -9.*- FIFO -9.*- Thuật toán tối ưu Ý tưởng: Thay thế trang sẽ được lâu sử dụng nhất trong tương lai. Không khả thi về mặt thực tế Làm sao dự đoán được chuỗi các trang truy xuất trong tương lai. Boä nhôù thöïc coù 3 frame 7 page fault Thôøi ñieåm t -9.*- Thuật toán “Lâu nhất chưa sử dụng” (Least-recently-used LRU) Ý tưởng: Ghi nhận thời điểm cuối cùng trang được truy cập Thay thế trang chưa được truy cập lâu nhất Dùng quá khứ gần để dự đoán tương lai FIFO: thời điểm nạp vào Tối ưu: thời điểm sẽ truy cập LRU đòi hỏi phần cứng hỗ trợ khá nhiều Biến bộ đếm Stack -9.*- Thuật toán “Lâu nhất chưa sử dụng” (Least-recently-used LRU) Thôøi ñieåm t Chuoãi tham khaûo -9.*- Thuật toán “Lâu nhất chưa sử dụng” (Least-recently-used LRU) Các cách cài đặt: Sử dụng bộ đếm Mỗi phần tử trong bảng trang có một thành phần ghi nhận thời điểm truy xuất mới nhất. CPU có một bộ đếm, tăng khi có một truy xuất đến bộ nhớ Cập nhật thời điểm theo bộ đếm Trang có thời điểm truy xuất nhỏ nhất sẽ bị thay thế Sử dụng stack Lưu các số hiệu trang Khi một trang được truy xuất -> chuyển số hiệu trang lên đầu stack Thay thế trang có số hiệu ở đáy stack -9.*- Thuật toán xấp xỉ LRU Có 3 thuật toán Sử dụng nhiều bit tham khảo (reference bit) Cơ hội thứ hai Cơ hội thứ hai cải tiến Ý tưởng chính: bit tham khảo được thêm vào mỗi phần tử trong bảng trang Ban đầu = 0 Có truy xuất -> 1 Sau mỗi chu kỳ qui định trước, kiểm tra bit này và gán nó trở lại là 0. Biết được trang nào đã được truy xuất gần đây nhưng không biết được thứ tự truy xuất. -9.*- Thuật toán nhiều bit tham khảo Ý tưởng: 1 bit tham khảo chỉ biết được thông tin của 1 chu kỳ Nhiều bit tham khảo sẽ biết được thông tin của nhiều chu kỳ. Sử dụng thêm 8 bit tham khảo cho mỗi phần tử trong bảng trang Sau một chu kỳ, một ngắt được phát sinh, HĐH sẽ đặt bit tham khảo của trang đó (0 hoặc 1) vào bit cao nhất trong 8 bit, loại bỏ bit cuối cùng (thấp nhất) 8 bit sẽ lưu trữ tình hình truy xuất đến trang trong 8 chu kỳ gần nhất 10001000 sẽ tốt hơn 01111111 Nếu xem là số nguyên không dấu thì trang được thay thế là trang có số tương ứng nhỏ nhất. -9.*- Thuật toán cơ hội thứ hai Ý tưởng: Sử dụng một một bit tham khảo duy nhất Ý tưởng như FIFO có cải tiến Nếu bit tham khảo = 0 -> thay thế trang Ngược lại, cho trang này cơ hội thứ hai đặt bit tham khảo về 0, chọn trang FIFO kế tiếp. Trang được cho cơ hội thứ hai đặt vào cuối hàng đợi. Một trang đã được cho cơ hội thứ hai sẽ không bị thay thế trước khi các trang còn lại bị thay thế Có thể cài đặt bằng một xâu vòng (danh sách liên kết vòng). -9.*- BT Tìm soá page fault töông öùng khi söû duïng OPT, FIFO, LRU ñeå thay theá trang vôùi chuoãi tham khaûo 2, 3 ,2, 1, 5, 2, 4, 5, 3, 2, 5, 2 & frame=3.