Bài giảng Hệ thống máy tính và ngôn ngữ C - Chương 8: Các lệnh điều khiển và vòng lặp

ƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.6 LỆNH FOR 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.6 LỆNH FOR 
Ví dụ: vòng lặp for để tính tổng từ 1 tới n như sau 
s = 0; 
for (i = 1; i <= n; i++) 
 s += i; 
Có thể viết ngắn gọn hơn như sau 
for (i = 1, s = 0; i <= n; i++) 
 s += i; 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.6 LỆNH FOR 
Ví dụ: Nhập các ký tự cho đến khi nào nhận được ký tự 
ESC có mã ASCII là 27 thì kết thúc chương trình. 
#include 
#include 
#define ESC 27 
main() 
 { char c; 
 clrscr(); 
 printf ("Cac ky tu duoc nhap la: "); 
 for ( ; (c = getch()) != ESC;) ; }
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.7 LỆNH BREAK VÀ LỆNH CONTINUE 
Đây là hai lệnh nhảy không điều kiện của C, chúng cho 
phép lập trình viên có thể thay đổi tiến trình lặp của các 
cấu trúc lặp mà ta đã biết: for, while, do-while. 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.7 LỆNH BREAK VÀ LỆNH CONTINUE 
1. Lệnh break 
Trong cấu trúc switch-case, lệnh break sẽ kết thúc lệnh 
switch-case; còn trong các cấu trúc lặp thì lệnh break cho 
phép thoát sớm ra khỏi vòng lặp (while, for hoặc do-while) 
chứa nó mà không cần xét điều kiện của lệnh kế tiếp sau 
vòng lặp. 
Cú pháp của lệnh break: 
break; 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.7 LỆNH BREAK VÀ LỆNH CONTINUE 
1. Lệnh break 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.7 LỆNH BREAK VÀ LỆNH CONTINUE 
1. Lệnh break 
Ví dụ: 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.7 LỆNH BREAK VÀ LỆNH CONTINUE 
1. Lệnh break 
Ví dụ: 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.7 LỆNH BREAK VÀ LỆNH CONTINUE 
2. Lệnh continue 
lệnh continue có tác dụng chuyển điều khiển chương trình 
về đầu vòng lặp chuẩn bị cho chu kỳ lặp mới, bỏ qua các 
lệnh còn lại nằm ngay sau lệnh nó trong chu kỳ lặp hiện 
hành. Lệnh này chỉ được dùng trong các vòng lặp, để bỏ 
qua các lệnh không cần thực thi trong vòng lặp khi cần 
thiết. 
Cú pháp lệnh continue: 
continue; 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.7 LỆNH BREAK VÀ LỆNH CONTINUE 
2. Lệnh continue 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.7 LỆNH BREAK VÀ LỆNH CONTINUE 
2. Lệnh continue 
Ví dụ: 
i = 0; 
while (i <= 10) 
 { 
 i ++; 
 if (i >= 6 && i <= 8) 
 continue; 
 printf ("Trị hiện thời của i là %d\n", i); 
 } 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.7 LỆNH BREAK VÀ LỆNH CONTINUE 
2. Lệnh continue 
Ví dụ: Viết chương trình nhập một dãy số, tính tổng của 
các số dương trong dãy số đó và thương số của tổng đó với 
từng số dương này. 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.7 LỆNH BREAK VÀ LỆNH CONTINUE 
2. Lệnh continue 
#include 
#include 
main() 
 { 
 double a[100]; 
 double tong; 
 int i, n; 
 clrscr(); 
 printf ("Co bao nhieu so can tinh: "); 
 scanf ("%d", &n); 
 printf ("Nhap cac so can tinh tong: "); 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.7 LỆNH BREAK VÀ LỆNH CONTINUE 
2. Lệnh continue 
 for (i = 0; i < n; i++) 
 scanf ("%lf", &a[i]); 
 for (i = 0, tong = 0; i < n; i++) 
 { 
 if (a[i] <= 0) 
 continue; 
 tong += a[i]; 
 } 
 printf ("Tong cua cac so duong la %/. 2f\n", 
tong); 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.7 LỆNH BREAK VÀ LỆNH CONTINUE 
2. Lệnh continue 
 for (i = 0; i < n; i++) 
 { 
 if (a[i] <= 0) 
 continue; 
 printf("Thuong cua tong voi so thu 
%d la %5,2f\n",i,tong/a[i]); 
 } 
 getch(); 
 } 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
2.8 LỆNH RETURN 
Lệnh này dùng để thoát ra khỏi hàm hiện thời trở về hàm 
đã gọi nó, có thể trả về cho hàm gọi một trị. Lệnh này sẽ 
kết thúc hàm dù nó nằm ở đâu trong thân hàm. Khi gặp 
lệnh này C sẽ không thực hiện bất cứ lệnh nào sau lệnh 
return nữa. Các cú pháp của lệnh return như sau: 
return; 
return (biểu-thức); 
return biểu-thức; 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.8 LỆNH RETURN 
Ví dụ: 
Thiết kế hàm trả về kết quả so sánh hai số theo quy tắc 
sau đây: 
số đầu > số sau: hàm trả về trị 1 
số đầu = số sau: hàm trả về trị 0 
số đầu < số sau: hàm trả về trị -1 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.8 LỆNH RETURN 
Ví dụ: 
int so_sanh (int a, int b) 
{ 
 if (a > b)/* Lệnh return kết thúc hàm, trả về trị i 
cho */ 
 return 1; /* nơi đã gọi hàm */ 
 else if (a == b) 
 return 0; /* Trả về trị 0 cho nơi gọi hàm khi a 
= b */ 
 else /* a < b */ 
 return -1; /* Trả về trị -1 cho nơi gọi hàm khi 
a < b */ 
} 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.8 LỆNH RETURN 
Ví dụ: 
int so_sanh (int a, int b) 
{ 
 if (a > b) /* Lệnh return kết thúc hàm, trả về trị 
1 cho */ 
 return 1; /* nơi đã gọi hàm */ 
 else if (a == b) 
 return 0; /* Trả về trị 0 cho nơi gọi hàm khi 
a = b */ 
 return -1; /* Trả về trị -1 cho nơi gọi hàm khi a 
< b */ 
} 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.8 LỆNH RETURN 
Ví dụ: 
int so_sanh (int a, int b) 
 { 
 return (a > b) ? 1 : (a == b) ? 0 : -1; 
 } 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.8 LỆNH RETURN 
Ví dụ: 
Chương trình sau dùng lệnh return để kết thúc vòng lặp 
lặp vô tận khi điều kiện thỏa (là phím ESC được nhấn). 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.8 LỆNH RETURN 
Ví dụ: 
#include 
#include 
#define ESC '\x1b' 
void nhan_ky_tu (void);  prototype của hàm 
main() 
 { 
 char c; 
 clrscr(); 
 printf ("Moi ban nhap cac ky tu: "); 
 nhan_ky_tu ();  gọi hàm 
 } 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.8 LỆNH RETURN 
Ví dụ: 
void nhan_ky_tu (void) định nghĩa hàm 
 { 
 while (1) 
 if (getche() == ESC) 
 return; 
 } 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.9 LỆNH GOTO 
Mặc dù không ủng hộ cho việc lập trình có goto nhưng C 
vẫn có lệnh rẽ nhánh không điều kiện goto, lệnh này cho 
phép chuyển điều khiển chương trình cho một lệnh nào đó. 
Cú pháp của lệnh goto: 
goto nhãn; 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.9 LỆNH GOTO 
Với nhãn là một danh hiệu không chuẩn, danh hiệu này sẽ 
được đặt ở trước lệnh mà ta muốn nhảy đến theo cú pháp 
sau: 
 nhan: lệnh 
nhãn mà lệnh goto muốn nhảy đến phải nằm trong cùng 
một hàm với lệnh goto đó, do đó trong những hàm khác 
nhau có thể có các tên nhãn giống nhau, nhưng trong cùng 
một hàm các tên nhãn này phải khác nhau. 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.9 LỆNH GOTO 
Ví dụ: 
Cách sử dụng lệnh goto trong một chương trình C 
main() 
 { 
lap_lai: clrscr(); ... 
 if ((c = getch()) != ESC) 
 goto lap_lai; 
 } 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.10 LỆNH RỖNG 
Trong C có khái niệm lệnh rỗng, lệnh này chỉ có một dấu 
chấm phẩy (;), nó rất cần thiết trong nhiều trường hợp, 
như đối với các vòng lặp, khi ta đặt các lệnh biểu thức 
thực thi vào trong các biểu thức của lệnh thì ta không cần 
có thêm lệnh thực thi làm thân cho chúng nữa, khi đó nếu 
để trống, C sẽ hiểu nhầm rằng lệnh kế tiếp sẽ là thân của 
vòng lặp, do đó chỉ còn cách cho một lệnh rỗng làm thân 
của chúng. 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.10 LỆNH RỖNG 
Ví dụ: 
Vòng lặp for để tính giai thừa từ 1 tới n như sau 
for (i = gt = 1; i <= n; gt *= i++) 
 ; 
printf ("Giai thua %d! = %d\n", n, gt); 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
8.10 LỆNH RỖNG 
Ví dụ: 
for (i =1,s = 0; i < 10; i++) ; s += i; 
printf("Tong la %d \n",s); 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
BÀI TẬP CUỐI CHƯƠNG 
1. Viết một chương trình nhập 4 số và in ra 
a) số lớn nhất trong 4 số đó 
b) số nhỏ nhất trong 4 số đó 
2. Viết chương trình tìm số nguyên tố từ 1 tới 100 
3. Nhập một số nguyên từ bàn phím, in ra màn hình theo 
thứ tự ngược lại. 
Ví dụ nhập: 54321 
 xuất: 12345 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
BÀI TẬP CUỐI CHƯƠNG 
4. In ra màn hình bản cửu chương cần biết. 
5. In ra màn hình các bản cửu chương từ 2 đến 9. 
6. Vẽ ra màn hình hình sau: 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
BÀI TẬP CUỐI CHƯƠNG 
7. Tính biểu thức sau đây 
 a) T =1! + 2! +...+n! thông số nhập là n 
 b) thông số nhập là n 
 c) thông số nhập là n 
Biết trong C có hàm exp(x) để tính , prototype hàm này 
nằm trong file math.h. 
! ( )! ... ( ... )!
!
     

1 1 2 1 n
T
n
...
! ! !
   
1 2 n
e e e
T
1 2 n
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
BÀI TẬP CUỐI CHƯƠNG 
8. Tính biểu thức sau: 
Hãy viết chương trình nhập một số a thỏa: 
 1 < a < 2, sau đó tìm số n thỏa điều kiện (1): 
 s < a 
...      
1 1 1 1
s 1 2 (1)
2 4 8 n
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
BÀI TẬP CUỐI CHƯƠNG 
9. Một người muốn gởi một số tiền vào ngân hàng, hãy viết 
chương trình tính tổng số tiền mà người đó có được sau khi 
đã gởi ngân hàng theo một trong hai cách gởi: 
- Gởi từng tháng rút tiền lãi 
- Gởi không rút lãi từng tháng, mà nhập lãi vào vốn 
Thông số nhập cần thiết:- Số tiền gởi lúc đầu 
- Thời gian gởi (theo tháng) 
- Lãi suất/tháng 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP 
 KẾT THÚC CHƯƠNG 8 
CHƯƠNG 8 
CÁC LỆNH ĐIỀU KHIỂN VÀ VÒNG LẶP